Galaksija Messier 51 je jedna od najbolje proučenih spiralnih galaksija i omiljena meta astronoma amatera. Nalazi se na 31 miliona svetlosnih godina od u sazvežđu Canes Venatici (Lovački psi). Okrenuta je prema nama pod najboljim uglom tako da se izvanredno vide njeni kraci i oblaci gasa i prašine koji su fabrike za proizvodnju novih zvezda.
Slika 1. Galaksija M 51 (NGC 5194, Vrtlog, Rosejeva galaksija) je prva galaksija klasifikovana kao spiralna. Ovde je vidimo u njenoj punoj lepoti gledano u vidljivoj svetlosti. Nalazi se ispod rude Velikih kola.
Nova zapažanja Nasine Stratosferske opservatorije za infracrvenu astronomiju, tj. Leteće opservatorije SOFIA, predstavljena na 237. sastanku Američkog astronomskog društva, pokazuju složeniju sliku.
Slika 2. Struje magnetnog polja unutar M51 koje je otkrila SOFIA prikazane su preko slike galaksije dobijene Nasinim svemirskim teleskopom Hubble. Po prvi put infracrveni pogled opservatorije SOFIA pokazuje da magnetna polja u spoljnim krakovima ne prate spiralni oblik galaksije. Intenzivna aktivnost formiranja zvezda u ovim regionima, prikazana crvenom bojom, možda je uzrok haosa, zajedno sa silom privlačenja iz susedne galaksije, NGC 5195. Zahvalnost: NASA, SOFIA naučni tim, A. Borlaff; NASA, ESA, S. Beckwith (STScI) i Hubble Heritage tim (STScI/AURA)
Radio teleskopi su ranije otkrili jasna magnetna polja tokom cele dužine masivnih krakova galaksije. Ali pod infracrvenim pogledom opservatorije SOFIA prvi put se linije magnetnog polja jasno iscrtavaju. Istraživači su otkrili da magnetna polja na periferiji galaksije ne prate spiralnu strukturu i da su umesto toga izobličena.
Šta uzrokuje svu ovu magnetnu oluju? Intenzivno stvaranje zvezda stvara haos koji se vidi samo u infracrvenom spektru. Obližnja galaksija NGC 5195 koja vuče ka sebi jedan od krakova M51 pojačava nestabilnost, verovatno jačajući magnetna polja. Istraživanje se nadovezuje na prethodna SOFIA otkrića koja pokazuju da su magnetna polja važna za oblikovanje spiralnih galaksija i da imaju značajnu ulogu u evoluciji galaksija.
Više o letećoj opservatoriji SOFIA i letu sa njom prof. Filipovića možete pročitati ovde.
Izvor:
https://www.nasa.gov/feature/magnetic-chaos-hidden-within-the-whirlpool-galaxy