Ovo je novi članak sa sajta NASA-inog Rendgenskog opservatorija Chandre.
I dalje mi nije jasna svrha ovih ozvučenja, ali moram priznati da zvuče sve bolje.
Prilažem tri sonifikacije, one kompozitnih slika. Posebno su sonificirane i pojedine komponente kompozita, a te animacije možete pronaći na adresi koja je pri dnu ove objave.
Slike koje slijede su ti kompoziti i njihove komponente. To su, redom, kompozitna, rendgenska, radiovalna i optička slika maglice Meduze, kompozitna, rendgenska, infracrvena i optička slika M74, te kompozitna, rendgenska (IXPE), rengenska (Chandra) i infracrvena slika MSH 15-52.
|
Priredio i prilagodio: |
Poslušaj svemir! Nova NASA-ina ozvučenja i jedan dokumentarac
Upravo su objavljena tri nova ozvučenja slika dobivenih NASA-inim Rendgenskim opservatorijem Chandrom i drugim teleskopima. O tome govori i novi dokumentarac "Poslušaj svemir!", kojega se može pogledati na ovoj adresi (NASA+) (NASA+).
Ozvučenje ili sonifikacija je proces prevođena podataka u zvukove. U slučaju Chandre i drugih teleskopa, znanstveni podaci o svemiru bivaju prikupljani u vidu digitalnih signala. Te se podatke obično onda pretvara u slike. Projekt ozvučenja ide korak dalje i informacije sadržane u tim podacima preobražava u zvukove.
IC 443 (maglica Meduza)
IC 443 je ostatak supernove - tj. krš preostao nakon što je jedna zvijezda eksplodirala - kojemu su astronomi dali nadimak maglica Meduze ("Jellyfish"). Kompozitne slika IC 443 uključuje rendgenske zrake dobivene NASA-inim Rendgenskim opservatorijem Chandrom i njemačkim (svemirskim) teleskopom ROSAT (plavo), radiovalne podatke prikupljene Vrlo velikim postrojem Nacionalne zaklade za znanost (zeleno) i optičke podatke iz Digitaliziranog pretraživanja neba (engl. krat. DSS, crveno). Sonifikacija IC 443 teče odozgo nadolje, pri čemu je sjaj izvorâ razmjeran jačini zvuka. Visina zvukova je povezana s bojama na slici: crvena se čuje kao niži tonovi, zelena kao oni srednji, a plava kao visoki. Zahvaljujući tome, mi neprestano čujemo široki raspon zvučnih frekvencija. Nekoliko boja je izdvojeno i njima je kontrolirana visina dužih tonova. Pri tom crvena boja određuje najnižu notu, a bijela onu najvišu. Pozadinske zvijezde vidljive na optičkoj slici, preobražene su u ovoj sonifikaciji u zvukove padanja vodenih kapi.
M74 (Fantomska galaktika)
Messier 74 je spiralna galaktika poput našeg Mliječnog puta, na koju s udaljenosti od oko 32 milijuna svjetlosnih godina gledamo odozgo. Na slici su Chandrine rendgenske zrake (ljubičasto) udružene s infracrvenim prikazom M74 načinjenim NASA-inim Svemirskim teleskopom James Webb (zeleno, žuto, crveno i magenta), te s optičkim podacima dobivenima NASA-inim Svemirskim teleskopom Hubble (narančasto, cijan i plavo). Nalik zaslonu radara, animacija s ozvučenjem teče u smjeru kazaljke na satu, počevši odozgo. Udaljenost od središta slike određuje frekvencije zvuka, pri čemu je svjetlo dalje od toga središta predstavljeno višim tonovima. Chandrini izvori odgovaraju razmjerno visokim eteričnim notama, staklaste zvonkosti. U Webbovim podacima, krupne, osrednje i male tvorbe su predočene, redom, niskim, srednjim i visokim frekvencijama. Najsjajnije zvijezde se tu čuju kao udaraljke. Hubbleovi podaci, pak, pretvoreni su u prozračne sintesajzerske zvukove, sa sjajnim zvijezdama i zvjezdanim jatima prezentiranim tako da zvuče kao trzanje metalnih žica.
MSH 15.52 / PSR B1509-58
Treće novo ozvučenje se bavi MSH 15-52, jednim oblakom naelektriziranih čestica otpuhnutih sa stare, kolabirane zvijezde. Slika uključuje rendgenske zrake dobivene (NASA-inim satelitom) IXPE (Imaging X-ray Polarimetry Explorer, ljubičasto) i Chandrom (narančasto, zeleno i plavo). Ti su podaci udruženi s onim infracrvenim, dobivenim u istraživačkom programu DECaPS2 (Dark Energy Camera Plane Survey 2, crveno i plavo). Zvuke se generira odozdo nagore. Sjaj Chandrinih podataka je pretvoren u grube zvukove nalik onima gudača, dok je udarni val ozvučen u pucketanje u širokom rasponu frekvencija, slično vatrometu. IXPE-ovi podaci se, pak, čuju kao nešto nalik šumu vjetra. Infracrveni podaci su note odsvirane na sintesajzeru. Svjetlosna krivulja urušene zvjezdane jezgre (tj. pulsara) se čuje u pulsacijama koje se javljaju skoro 7 puta svake sekunde, kao što je to slučaj i s izvornim podacima.
Za ove sonifikacije su zaslužni Chandrin centar za rendgenske zrake (engl. krat. CXC), a one su uključene i u NASA-in program Svemir učenja ("Universe of Learning" (UoL)). Tu suradnju su vodili stručnjakinja za vizualizacije Kimberly Arcand (CXC), astrofizičar Matt Russo i glazbenik Andrew Santaguida (obojica iz projekta "SYSTEMS Sound"). Svoj doprinos je dala i savjetnica Christine Malec.
Chandra X-ray: NASA/CXC/B.Gaensler et al; ROSAT X-ray: NASA/ROSAT/Asaoka & Aschenbach; Radio Wide: NRC/DRAO/D.Leahy; Optical: DSS; Sonification: NASA/CXC/SAO/K.Arcand, SYSTEM Sounds (M. Russo, A. Santaguida)
Sva ozvučenja: https://chandra.harvard.edu/photo/2024/sonify8/animations.html
https://chandra.harvard.edu/photo/2024/sonify8/